Satranç'ta Yasaklar

Merhaba

Birçok satranç oyuncusunun satrancını geliştirmek istediğini biliyoruz.. En azından foruma üye olan arkadaşların bu niyeti taşıdığını söyleyebiliriz.. Satrancını geliştirmek isteyen arkadaşlar sürekli bir formul peşinde koşarlar.. Onlar isterlerki matematiksel bir denklemde olduğu gibi sırası ile yapılması gerekenler ifade edilsin.. bizde onları yapalım ve satrancımız gelişsin.. Aslında bu düşünce yapısı tek başına bile taktidiri hak eden bir yaklaşımdır.. Ne varki böyle sihirli formüllerin ucu bucağı yoktur.. Herkes kafasına göre belkide doğruluk payları çok yüksek olan bir sürü formul üretir durur.. Birçok makalede satrancın gelişiminde neler yapılmasına bu yönü ile haddinden fazla yer verir..

Ben konuya biraz daha farklı yaklaşmak istiyorum.. Satranç ta yapılması gerekenlerden ziyade yapılmaması gerekenleri göz önünde bulundurmak gerekliliğinden !!..
Zira bir satranç oyuncusu bazen gelişim süreci içinde doğru adımlar attığı gibi yapmış olduğu Yapılmaması gerekenler yüzünden bu süreç olumsuz etkileniyor.. Peki Nelerdir Satranç ın yasakları .. Bu konuya aslına bakarsanız birlikte tartışmayı pek isterim..

Konuyu başlatan olarak aklıma gelen birkaç yasaktan hemen bahsetmek istiyorum.. Değerli arkadaşlarımın bu konuya katkı göstereceklerini var sayarak ;

1. Blitz (Yıldırım-5 Dk) Partileri Oynamak YASAK : Belkide günümüzde satranç a yeni başlamış veya orta düzey hatta biraz ileri düzey de kabul edebileceğimiz birçok oyuncunun yaptığı temel hatalardan birisi 5 dk lık maçlar yapmasıdır.. Bilindiği üzre satranç Hesap yeteneği ile paralel bir oyundur diyebiliriz.. Bu kadar kısa bir süre içinde özellikle orta düzey ve daha aşağı düzeyde oyuncunun hesap yeteneği ne olabilirki 5 dk lık maçlar yapıyor ?.. Peki Yıldırım partiler hiç mi oynanmamalı.. Bu sorunun cevabı oyuncunun düzeyi ile birebir alakalıdır.. çoğunlukla Blintz partiler çok yüksek düzeyde satrançcıların Açılış Repertuarlarını TEST etmek üzere sıklıkla kullanılan bir yöntemdir.. Bana göre Blitz partiler bunun dışında da kullanılmamalıdır..
Peki Satranç partilerimiz en az kaç dakikalık olmalıdır ?
işte bu çok önemli bir noktadır.. Kanaatimce satranç a yeni başlayan bir oyuncu EN AZ 20 Dk lık , mümkünse DAHA FAZLA SÜRELİ satranç maçları yapmalıdır..

2.Satranç Çalışmaya Açılış veya Oyun Sonu çalışarak Başlamak YASAK ! : Birçok satranç oyuncusu Satranç a Oyun sonu çalışarak başlanması gerekliliğini söyleyebilir... Ne varki bu teze şu sebeplerden dolayı katılamıyorum.. yine Değerli arkadaşlarımın bu konudaki fikirleri ile konuya daha ayrıntılı bakma şahsı elde edebiliriz..
Bilindiği gibi Satranç temelde 3 kısımdan oluşur..
Bunlar 1-Açılış (Oyun Başlangıcı)
2-Oyun Ortası
3-Oyun Sonu
Bu 3 bölümünde ortak paydası aslında Satranç ın ortak paydası olan HESAP YETENEĞİDİR.. Özellikle oyun sonu inanılmaz hesap yeteneği gerektiren bir bölümdür.. Çoğu oyuncu yanlış olarak satranç a oyun sonu çalışarak başlar.. öyleki bu çalışma onlara başlangıçta inanılmaz sıkıcı , boğucu gelir.. belli bir süre sonra haklı olarak bu çalışmayı sonlandırır.. Zira kişiler zevk almadığı bir çalışmayı ne kadar devam ettirebilir ki ?.. Peki Oyun sonu nu bu kadar sıkıcı ve çekilmez yapan nedir ?.. ifade ettiğimiz gibi Oyun sonu Yüksek hesap yeteneği gerektirir.. Satranç a yeni başlayan bir oyuncunun bu yeteneği henüz gelişmediğinden dolayı hesap gerektiren konumlar oyuncuyu çok kısa sürede sıkacaktır.. Bu aslında Açılış ve Oyun ortası kısımları içinde kısmen söylenebilir..
Peki Ne yapılmalıdır? sorunun cevabı doğal olarak Hesap yeteneğinin artırılması için yapılacak çalışmadır.. uzun süre sıkıcı da olsa buna tahammül edip oyun sonu çalışan bir kişinin muhakkak hesap yeteneği gelişecektir.. Ancak madem bu bir oyun bunu daha zevkli hale getiren ve aynı zamanda hesap yeteneğini geliştiren Taktik unsurları çalımak daha doğru bir yaklaşımdır.. Kanaatimce satranca yeni başlayan bir oyuncu EN AZ 6 AY süre ile BAŞKA HİÇBİR ŞEY ÇALIŞMADAN SADECE TAKTİK ÇALIŞMALIDIR.. bu şekilde hesap yeteneği gelişmiş .. Mat temalarını kavramış bir oyuncu artık satranç çalışmaya oyun sonu çalışarak devam edebilir..

3. Veziri oyuna erken sokmak YASAK ! : Kural olmamakla birlikte şunu söylemek yanlış olmaz.. ÇOK ÖNEMLİ BİR GEREKÇE YOKKEN VEZİRİNİZİ OYUNA ERKEN SOKMAYIN.. Açılış prensipleri öğrenildikçe ve ağır yenilgilerle biten maçlarınız sonrasında birtakım kavramları bilmenin önemi dahada ehemmiyet kazanır.. Hemen her satranç a yeni başlayan oyuncunun ilk öğrendiği çoban matı teması adeta satranç oyuncusunun seratonin düzeyini artırır.. Böyle elde edilen galibiyet o kadar büyük haz verir ki bir yenisini yapma sırası dört gözle beklenir.. Ne varki bu şekilde satranç oynamak çok yanlıştır.. Bu sebeple Açılışlarımız Genel Açılış kaidelerine uygun olarak yapılmalıdır..

4.ORANGUTAN Açılışları Seçmek YASAK: Satranç a yeni başlayan veya orta düzey bir oyuncunun bilmesi gereken temel bazı açılışlar vardır.. Bu oyuncular italyan Açılışı, Şah gamibiti, Danimarka gambiti açılışlar seçmelidir !!.. Defaatle vurgulamamıza rağmen malesef örneğin 1.e4 e d6 oynamasını öğütleyen Antrenörlere rastlamak beni bir hayli üzüyor.. Zira Rakibin bu hamlesini şaşkınlıkla karşılayacağını ümit ederek ucuz zaferler peşinde koşan bu antrenörler aslında talebelerine büyük haksızlık yaptıklarının farkında değildir.. veya 1.e4 yerine 1.c3 veya 1.d3 gibi ne olduğu belli olmayan Açılışlar öğretenlerin sayısı hiç te küçünsenmeyecek derece çoktur.. işte bu tip Orangutan Açılışları ile belki turnuvalarda saçma sapan başarılar elde edebilirsiniz.. ancak oyuncunuzun satranç oynama zevki belli süre sonra körelecek ve bunun sonucu genç yaşta emekli olan birçok oyuncunun daha yolun başında çoğalmasına sebep olacaksınız.. Minicik çocuklara Pirc , Şah Hint, Fransız Savunması öğreten bu kişileri kınıyor ve ayıplıyorum.. Hele daha sonra böyle konumlara Transpoze olmasını sağlayan 1...d6 gibi hamleleri salık verenlerin gözlerini kısa süreli galibiyetlere diktiklerini gördükçe Kahr oluyorum..
Bunun yerine Temel Açılış prensiplerini öğretmek , Merkez kavramını anlatmak , önce hafif fügürlerin oyuna girmesi gerekliliğini vurgulamak , Rok atarak şahı güvenliğe almanın önemini anlatmak ve Rakibe Atak yöntemlerini öğretmenin satranç oyuncusu üzerindeki olumluluklarını gözlemlemek varsa bu konudaki eksiklikleri gidermek bir Antrenörün öncelikle yapması gerekenlerdir.. Siz siz olun Orangutan açılışları yapmayın ,, yapmayı önerenleri de şiddetle uyarın !

5.Satranç Problemlerinin Çözümüne Bakmak YASAK : Satranç gelişimindeki en önemli unsurun TAKTİK olduğunu söylemiştim.. Taktik sorularını çözmenin zevkini çözenler iyi bilirler.. Her soru için Kaide olmamak üzere 5 dk zaman ayırın.. Bu 5 dk lık süre içinde soruyu doğru şekilde çözmeye çalışın.. Bulmuş olduğunuz çözümü mutlaka bir Kağıda Notasyon olarak not edin.. ve Çözümden eminseniz cevap ile karşılaştırın.. Taktik çalışmaya Tek başına yerine eğer mümkün se iki kişi başlayın.. Arkadaşınız sizin çözümünüzü kontrol etsin doğru veya yanlış olduğunu söylesin.. Eğer cevabınız yanlış ise o soru için tekrar 5 dk lık bir süre başlatın ve soruyu çözmeye çalışın.. Arkadaşınız yine cevabınızı kontrol etsin .. eğer soruya yine yanlış cevap vermiş iseniz ASLA CEVABINI ÖĞRENMEK İÇİN ÇÖZÜME BAKMAYIN.. bunun yerine bu soruya bir başka gün çözülmek üzere not edin.. Unutmamalisiniz ki çözülemeyen her soru satranç cıda derin izler bırakır..

6. Önünüze Gelen Her Satranç Sorusunu Çözmek YASAK ! Bu öneri birçoğunuzun tuhafına gidebilir.. Burada vurgulamaya çalıştığım mevzu şudur.. Satranç problemlerini konulara göre çalışmakta büyük fayda vardır.. Örneğin problem çözmeye yeni başlayan bir satranç oyuncusu öncelikle 1.Hamlede Mat örneklerine bakması gereklidir.. Zira Mat temasının kavranması için bu sorular çok önemlidir.. Satrancımız ilerledikçe 2.hamlede Matlar.. daha da ilerledikce , Boğmaca Matı teması, At çatalları, Sürükleme, Koridor Matları, Celpetme gibi burada adlarını uzun uzadıya sayabileceğimiz birçok temayı ayrı ayrı ele almak gereklidir..Bu şekilde Taktik çalışmak oyuncuya her defasında yeni bir temayı öğretecektir.. bunların yerine karışık soruları çözmekle başlayan bir oyuncu daha çok zaman kaybedecektir.. soru çözmenin yararını tekrar vurgulamama gerek yok sanırım.. Muhakkak her soru oyuncuyu zirveye götüren merdivenin bir basamağını oluşturur.. ancak bu merdivenleri SİSTEMATİK çıkmakta büyük fayda vardır..

7. Notasyon TUTMAMAK YASAK: ister bir turnuva maçınız olsun isterse arkadaşınızla hoş zaman geçirmek için oynadığınız bir satranç partisi olsun veya bir satranç kulubunde oynanan bir satranc maçı olsun mutlaka NOTASYON TUTUN !!.. Satranç ta gelişim kişiseldir.. öyleki her oyuncunun gelişimi birbirinden tamamen farklıdır.. oyuncular oynadıkları oyunlardan sonuç çıkarabilmek için veya yapmış olduğu hataları değerlendirmek için oyunlarını kayıt altına almalılar.. böylece Maç sonrası yapılacak olan analizler ile hatalar veya eksikler tespit edilir.. ve düzeltilme şansını yakalarsınız..

8. Tembel Olmak YASAK : Burda bahsi geçen Tembellik sadece satranç çalışmakta gösterilen tembellik değildir.. Oyun sırasında iken hamle sırası kendinde olan oyuncunun hiç düşünmeden DAN DUN oyun oynamasından söz ediyoruz.. Bir satranç oyuncusunun başına gelecek en kötü şey Satranç Tembelliği adını verdiğimiz durumdur.. Bu kişi hesaplamak yerine konuma şöyle göz ucuyla bakıp rastgele sadece mevcut bir tehditi savuşturmak üzere hamleler yapmasıdır.. Bunun yerine Her konumun bir önceki konumdan tamamen farklı olduğunu akıldan çıkarmamak gereklidir.. ve Her konum için mutlaka düşünmek ve bu düşünce sonrasında hamle yapmak gereklidir.. Bunu yaparken kabaca şöyle bir yöntem izlenebilir.. Rakibin son hamlesini anlamaya çalışın: Rakibinize saygı duyun, onun yapmış olduğu son hamlesi ile ne yapmaya çalıştığını anlamak ve kurmuş olduğu bir plan varsa bu planı bulmak gereklidir.. Sadece Kendi oyununuzu oynamaya çalışmayın.. unutmayın ki karşınızda da bir makam var .. Hamle sırası size geldiğinde Hamlenizi yapmadan önce Tahtada boşta taş varmı mutlaka bakın.. Genellikle bir Tehdit yaratacak hamleleri tercih edin.. Edilgen hamleler yerine daha Aktif oynamaya çalışın.. En ümitsiz konumlarda bile soğuk kanlılığınızı koruyon.. size Saçma da gelse her hamleye kabaca bakın.. Bir Plan kurun ve bu planı sürekli sebepsiz yere değiştirmeyin.. Kesin olarak yanlış olduğuna kanaat getirmeden Planınızdan vaz geçmeyin ve planınız doğrultusunda oynayın..

9. Kendinizden Çok Kuvvetli Oyuncularla Satranç Oynamak YASAK :
9. Kendinizden Çok Zayıf Oyuncularla Satranç Oynamak YASAK: Aslında Her ikisinin de temel bir mantığı vardır.. Şöyleki .. Bir satranç oyuncusu kendisinden çok kuvvetli bir oyuncu ile sürekli oynar ise öyle yada böyle satrançı bir nebze gelişecektir.. ancak verimlilik baz alınırsa bunun sağladığı katkı pekte doyurucu değildir.. Zira bu şekilde rakiplerle oynayan bir satranç oyuncusu sürekli demoralize olacak ve çoğu zaman rakibinin yaptığı yada yapmaya çalıştığı şeyleri anlayamayacaktır.. Bunun tam tersi olan durum ise yani Kendisinden çok zayıf oyuncu ile satranç oynamak belki hoş zaferlere imza attıracak ancak gelişim verimliliğine katkısı olmayacaktır.. Her iki seçeneğide bir kenara bırakıp , Kendi Kuvvetinize yakın veya biraz daha kuvvetli oyuncularla satranç oynayın.. Hele hele şunu asla yapmayın ; Rating i bugün 3000 lere yakın olan satranç programlarına karşı oynayarak satranç oynamayın.. Şundan emin olabilirsiniz bunun için harcayacağınız zamanla daha verimli işler yapabilirsiniz..

10.Hamle Geri almak YASAK: Gerek karşınızdaki oyuncu bir insan olsun gerekse makina olsun asla hamlenizi geri alıp daha avantajlı olabileceğinizi düşündüğünüz konuma yada durumu kurtarabileceğiniz bir konuma geri dönmeyin.. Oynayacağınız hamleyi hesaplamadan yapmayın.. Sık sık hamle geri alan oyuncu zaman içinde SATRANÇ TEMBELLİĞİ HASTALIĞINA yakalınır.. Nasıl olsa yanlış çıkarsa geri alırım düşüncesi hakim olur.. Her maçınızı Turnuva kurallarına göre oynayın.. Dokunduğunuz taşı mutlaka oynayın.. ister turnuva da olsun isterse dostça yapılan antrenman niteliğinde maç olsun bunu alışkanlık haline getirin.. Özellikle satranç ca yeni başlayan oyuncular kendilerine Şah çekildiği zaman heyecanlandığını biliyorum.. Böyle bir durumda Hemen şahını tutan oyunculara ve şahını oynamak zorunda kaldığı için maç kaybeden oyuncuların sayısı azınsanmayacak kadar çoktur.. şu kuralı asla unutmayın.. Rakibiniz size ŞAH çekitiğinde ; Rakibinize içinizden KIZIN "Senmisin bana şah çeken öyleyse senin şu şah çeken taşını yiyeyimde gör " diye düşünün.. Yani öncelikle Şah çeken taşı almayı düşünün , eğer bu mümkün değilse Şahınızı korumayı 2.amaç edinin bunun için araya taş kapatmayı hesaplayın.. unutmayın Şahı kaçmak en son düşüneceğiniz şey olmalı.. Bu söylediklerim kural olmamakla birlikte düşünce yapınızı bu şekilde şekillendirin.. eğer şahı kaçmak avantajlı ise Kaçmaktan utanmayın.. Konu hazır Şah çekmeye gelmişken şunuda söylemekte fayda var Gereksiz yere Şah çekmeyin ! Şah çekmeyi her zaman hesaplayın.. Ancak gerekli ise ve size avantaj sağlıyorsa şah çekin .. Unutmayın Şah çekince boyunuz uzamıyor .. Yanlışlıklara mehil vermeden şunu da hemen ifade etmeliyim ki.. bir konumu değerlendirirken ŞAH ÇEKMEYİ ilk değerlendirmekte fayda vardır.. Anlamsız da olsa her şah çekişi ilk değerlendirin ama sadece gerekliyse Şah çekin..

11. Materyalist Oynamak YASAK: Özellikle satranç a yeni başlayan oyuncuların taşların değerlerini öğrendikten sonraki tutumları garip bir şekilde değişir.. Konuma bakmaksızın piyon önde olmayı yada taş kazanmayı hedeflerler.. bu yanlış değildir.. Ancak böyle materyalist oynamak yerine HAYAL GÜCÜNÜZE güvenin.. Her zaman hayal kurun.. örneğin Vezir Feda etmeyi , Kale feda etmeyi, Fil Feda etmeyi.. bazı konumlarda iki kaleyi birden feda etmeyi sürekli hesaplayın.. Unutmayın Mat yapınca kaç tane taşınız kaldığının hiç bir önemi yok.. önemli olan rakibi mat etmektir.. " Ben şunu alırsam oda şunu alır " mantığı ile düşünmeyin.. Pozisyonun zenginliklerini keşfedin.. Satranç gerçek bir Keşif arenasıdır..

12.Disiplini Elden bırakmak YASAK: Satranç gerçek bir disiplin oyunudur.. Rakibinizi asla küçümsemeyin.. bir turnuvada sizden çok zayıf olduğunu düşündüğünüz oyuncu ile oynarken " Nasıl olsa öyle yada böyle kazanırım ben " diye rakibi küçümseyici ihmalkar hamleler yapmayın.. Her zaman Agresif oynayın.. ancak gerektiğinde de sıkı defans yapmayı bilin.. bunun tam tersi bir durum ise kendinizden çok kuvvetli oyuncu ile eşleştiğiniz zaman asla demoralize olup pasif hamleler yapmayın " Nasıl olsa beni yenecek " demeyin.. Karşınızdaki kişiye kim olursa olsun saygı duyun.. Siz oyununuzu oynayın her zaman sonucu değerlendirmek sonraki işiniz olsun.. Eğer Disiplin bana göre değil diyorsanız Pişti veya Papaz kaçtı gibi oyunlar tam size göre

Buraya kadar bahsi geçen konumları kesin ifadelerle söylemek ne kadar doğrudur tartışılır.. Kendi kanaatlerimi içeren bu yazıyı tartışmaya açmak ise bana keyif verecek....
Benim için tüm satranç cıların Görüş ve önerileri çok kıymetli.. yanlış veya doğruyu birlikte bulacağımıza göre bunu yapmanın en güzel yönü tartışmaktır... Belkide bu yüzden yazmayı seviyorum

Kolay gelsin..

Yazar: Ajlan